Pretresno veće Specijalnog odeljenja Osnovnog suda u Prištini/Prishtinë (predsedavala sudija Albina Shabani-Rama[1]), 24. decembra 2020. godine, oglasilo je Srbina iz Čaglavica/Çagllavicë, Nenada Arsića, krivim za izvršenje krivičnog dela ratni zločin protiv civilnog stanovništva[2] po dvema tačkama i izreklo mu je kaznu zatvora u trajanju do šest (6) godina. Odluka suda je objavljena nakon održanog glavnog pretresa otvorenog u predmetu Tužilac protiv Nenada Arsića, po optužnici Kancelarije Specijalnog tužilaštva Rublike Kosovo - STRK (KTS.br. 01/2016 od 6. decembra 2019. godine).
U kratkom obrazloženju svoje odluke, pretresno veće je navelo da je ona donešena na osnovu dokaza iznetih u toku glavnog pretresa, dodajući da su iskazi svedoka-oštećenih identifikovali optuženog kao osobu, koja je tokom oružanog sukoba sa drugim neidentifikovanim licama, dana 21. maja 1999. godine bila na njihovom imanju u naselju Emšir/Emshir, u Prištini/Prishtinë, da je u saizvršilaštvu sa drugima učestvovala u uništavanju i oduzimanju njihove imovine, kojom prilikom su im nanešene teške telesne povrede, te da u radnjama optužnog stoje svi elementi krivičnog dela ratni zločin protiv civilnog stanovništva. Sud je prilikom odmeravanja kazne imao u vidu okalšavajuće i otežavajuće okolnosti predviđene članom 41 KZ SFRJ.
Optuženi se za vreme odvijanja glavnog pretresa nalazio u pritvoru koji mu je bio određen od momenta lišenja slobode, 22. oktobra 2019. godine, i koji mu je bio produžavan do izricanja presude.
Fond za humanitarno pravo Kosovo (FHPK) je redovno pratio suđenje optuženom Arsiću, koje je otvoren 22. juna 2020. godine. Na osnovu praćenja suđenja i analize javno raspoložive sudske dokumentacije u ovom predmetu, FHPK nalazi da su svedoci-oštećeni svojim iskazima tokom glavnog pretresa potvrdili prisustvo optuženog Arsića kritičnog dana na mestu izvršenja krivičnog dela kojim se on optužnicom terete. Oni su takođe potvrdili da ih je optuženi ovom prilikom udarao tvrdim predmetima po telu, kao i da je sa drugim ali nepoznatim licima učestvovao u uništavanju imovine svedoka-oštećenih, kao i u oduzimanju od njih novca i vrednih predmeta.
FHPK takođe zapaža da je veoma moguće daje protek vremena od momenta izvršenja krivičnog dela, za koje je optuženi oglašen krivim, do suđenja, odnosno izricanja sudske odluke uticao na određena razmimoilaženja u izjavama svedoka o ovom događaju koje su oni dali u prethodnim fazama postupka. FHPK, međitim, za sada ne želi da se izjasni o težini koju je prvostepeni sud dao i ocenama kojima je vrednovao relevantnost razlika u zapažanjima svedoka o onome što se dogodilo kritičnog dana. FHPK će o tome moći da se izjasni samo nakon uvida i analize prevostepene presude, kada će biti cenjeno i da li je izrečena kazna adekvatna.
Takođe, činjenica da je sud optuženom izrekao jednistvenu kaznu, bez pojedinačnog odmeravanja kazne prema radnjama za koje se on tereti, biće predmet analize u okviru sveobuhvatnog izveštaja o najvažnijim suđenjima koji FHPK priprema za 2020. godinu.
Kancelarije STRK, optužnicom od 6. decembra 2019. godine, optuženom Nenadu Arsiću stavila je na teret izvršenje krivičnog dela ratni zločin protiv civilnog stanovništva po dvema tačkama:
- da je za vreme oružanog sukoba na Kosovu, 21. maja 1999. godine, oko 8:00 časova u Prištini/Prishtinë, u naselju Emšir/Emshir, u svojstvu pripadnika rezervnog sastava srpske policije, uniformisan i naoružan, u saučesništvu sa drugim neidentifikovanim pripadnicima policije, policijskim vozilima došao na imanje porodice Shala, kao i da je u nameri da povredi telesni integritet i fizičko i mentalno zdravlje drvenim predmetima i štapovima udarao Jakupa i Skendera Shalu po telu u dužem vremenskom trajanju, nanoseći im tako veliku patnju i teške telesne povrede. Dvojica braće Shala i danas osećaju posledice batinanja i maltretiranja, čime je, prema optužnici, počinio krivično delo ratni zločin protiv civilnog stanovništva.
- da je optuženi istog dana, u isto vreme, na napred navedenom mestu, u istom svojstvu, svesno učestvovao u masovnom uništavanju i nezakonitom prisvajanju imovine koje nije bilo opravdano vojnim potrebama. On je učestvovao u pretresu porodičnih kuća četvorice braće Shala, kojom prilikom su oštećeni nameštaj i drugi vredni predmeti, demolirani pomoćni objekti, farma u vlasništvu Jakupa Shale, odakle je prisvojeno: 3.200 litara nafte natočene u burad; 160.000 DM sakrivenih u dvorištu Sherifa Shale; 80.000 DM sakrivenih u kokošinjcu koji se nalazio u dvorištu kuće Isaka Shale. Iz garaža i dvorišta porodice Shala kritičnog dana prisvojeni su vozilo Renault Espase; jedan motokultivator i jedan traktor, vlasništvo Jakupa Shale; motorno vozilo Volkswagen Jetta, vlasništvo Envera Shale; motorno vozilo Opel Vectra, vlasništvo Hakifa Bajrami; motorno vozilo Jugo Corral 55, vlasništvo Vahida Halili i motorno vozilo Mercedes MB 100, vlasništvo Skendera Shale, čime je, prema optužnici, počinio krivično delo ratni zločin protiv civilnog stanovništva.
Nakon zakonom predviđenog postupka ocene optužnice, dana 22. juna 2020. godine u Osnovnom sudu u Prištini/Prishtinë otvoren je glavni pretres u toku kojeg je pretresno veće zasedalo jedanest (11) sudskih dana. Pretres je otvoren čitanjem optužnice po kojoj se optuženi izjasnio da nije kriv. Pred pretresnim većem saslušano je devet (9) svedoka predloženih od strane tužilaštva i tri (3) svedoka po predlogu optuženog i njegove odbrane. Optuženi je svedočio pred pretresnim većem. U toku pretresa su izvedeni materijalni dokazi predloženi od strane stranaka u postupku, nakon kojih je tužilac Drita Hajdari izmenila dispozitiv optužnice u pogledu pravne kvalifikacije krivičnog dela kojim se optuženi tereti. Stranke u postupku su iznele završne argumnete.
Shodno odluci Sudskog Saveta Kosova od 29. maja 2020. godine radi sprečavanja širenja pandemije COVID - 19, glavni pretres bio je otvoren za posmatrače i medije ali ne i za publiku.
[1] Članovi pretresnog veća sudije: Shadije Gërguri i Arben Hoti.
[2] Predviđeno i kažnjivo članom 142, u vezi sa članom 22 KZ SFRJ, takođe kažnjivo kao ratni zločin teškog kršenja Ženevskih konvencija iz člana 144, stav 2, tačka 2.2, 2.3, u vezi sa tačkom 1, podtačka 1.2, u vezi sa članom 31 KZRK (2019).
